سابقه و هدف: فقر آهن و کم خونی ناشی از آن، یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی جهان است. دریافت مکملهای آهن ممکن است از یک طرف موجب کاهش جذب "روی" و از طرف دیگر کاهش آنتیاکسیدانها مانند ویتامینC شود. هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر مکمل آهن به تنهایی و توأم با ویتامین C بر وضعیت "روی" و ویتامین C در دانشجویان دختر مبتلا به فقر آهن بود.
مواد و روشها: این تحقیق به روش کارآزمایی بالینیِ تصادفیِ دو سوکور انجام گرفت. 60 دانشجوی دختر مبتلا به فقر آهن از میان 289 دانشجوی دختر داوطلب ساکن در خوابگاه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انتخاب شدند. غلظت هموگلوبین با استفاده از دستگاه سِلکانتر ، غلظت فریتین سرم به روش ELISA ، آهن سرم به روش اسپکتروفتومتری توسط کیت شرکت زیستشیمی و "روی" سرم به روش اسپکتروفتومتری جذب اتمی و ویتامینC پلاسما به روش رنگسنجی و با استفاده از DNPH-4,2 در شروع مطالعه و پایان هفتههای ششم و دوازدهم در گروههای مورد مطالعه اندازهگیری شد. مبتلایان به فقرآهن پس از همسانسازی به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند: گروه دریافتکننده روزانه 50 میلیگرم آهن عنصری (گروه 1) و گروه دریافت کننده 50 میلیگرم آهن عنصری+500 میلیگرم اسیداسکوربیک (گروه 2) به مدت 12 هفته. دادهها با استفاده از آزمونهای Student t-test و آنالیز واریانس دوطرفه به روش تکرار و با استفاده از نرمافزار SPSS11.5 تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها: میزان "روی" سرم در ابتدای مطالعه، در دو گروه، تفاوت معنیداری نداشت. بعد از 6 هفته مداخله، میزان "روی" سرم در گروه 1 از 2/49/80 به 7/29/68 و در گروه 2 از 5/42/81 به 9/21/66 میکروگرم در دسیلیتر کاهش یافت (001/0p<). بعد از هفته ششم، میزان "روی" روندی افزایشی یافت؛ به طوری که در گروه1 در هفته دوازدهم، به سطح قبل از مداخله رسید (µg/dl 9/279 , 01/0p<) رسید؛ ولی در گروه 2 میزان افزایش نسبت به گروه 1 کمتر بود، و به مقدار پایه نرسید (µg/dl 1/35/70). پس از 6 هفته مداخله، میزان ویتامین C پلاسما در گروه 1 به صورت غیرمعنیدار از 1/03 به2 /03/3 و در گروه 2 به صورت معنیدار از 1/07/2 به 2/02/4 میلی گرم درلیتر افزایش یافت (01/0p<). در گروه 2 روند افزایشی ویتامینC در هفته دوازدهم، نسبت به هفته ششم ادامه یافت (2/01/7 در مقابل 2/02/ 4 میلی گرم در لیتر 001/0>P) و در گروه 1 نیز در هفته دوازدهم، میزان ویتامینC نسبت به ابتدا و هفته ششم مطالعه، افزایش معنیداری نشان داد(3/07/4 در مقابل 2/03/3 میلیگرم در لیتر 01/0p<). فریتین و آهن سرم در هر دو گروه به طور معنیداری افزایش یافت(01/0p<).
نتیجه گیری: مکملیاری با آهن به تنهایی و همراه با ویتامین C در افراد مبتلا به فقر آهن تا هفته ششم باعث کاهش معنیدار "روی" سرم شد. ولی بعد از پر شدن ذخایر آهن، این کاهش متوقف شد و سطح "روی" سرم تقریباً به مقدار اولیه باز گشت. 12 هفته مکملیاری روتین با آهن در این گروه سنی احتمالاً موجب کاهش "روی" سرم و ویتامین C پلاسما نخواهد شد.
Khoshfetrat M, Kalantari N, Mohammadi nasabadi F, Rashidi A, Alimalayeri F. Effects of Iron Supplementation with or without Vitamin C on Zn and Vitamin C Status in Iron-Deficient University Female Students. Iranian J Nutr Sci Food Technol 2008; 3 (1) :57-64 URL: http://nsft.sbmu.ac.ir/article-1-66-fa.html
خوش فطرت محمدرضا، کلانتری ناصر، محمدی نصرآبادی فاطمه، رشیدی آرش، علی ملایری فردین. تأثیر مکملیاری با آهن به تنهایی و توأم با ویتامینC بر وضعیت "روی" و ویتامینC در دختران دانشجوی مبتلا به فقر آهن . علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران. 1387; 3 (1) :57-64