سابقه و هدف: بسیاری از عادات و ترجیحات غذایی، در دوران کودکی شکل میگیرد. پیروی از الگوی غذایی صحیح و متعادل، یکی از مهمترین عوامل بازدارنده از بیماریهای تحلیل برنده در بزرگسالی است. بنابراین، تعیین الگوی غذایی کودکان در صدر اولویتهای بهداشتی قرار میگیرد. مطالعه حاضر با هدف تعیین الگوی وعدههای اصلی و میانْوعدههای غذایی کودکان دبستانی شهر تهران در سالهای 84-1382 انجام شد.
مواد و روشها: 761 دانش آموز دختر و پسر از پایه های اول تا پنجم دبستان (378 دانش آموز از پایه اول و 383 دانش آموز از سایر پایهها) از کلیه مناطق 19 گانه شهر تهران با روش نمونهگیری خوشه ای چند مرحلهای وارد مطالعه شدند. جمع آوری اطلاعات در دو بخش، یک بخش از طریق مصاحبه با دانشآموزان وبخش دیگراز طریق مصاحبه با مادران یا مراقبین کودکان طی 2 تا 3 روز مراجعه به مدارس صورت گرفت. اطلاعات مربوط به مصرف مواد غذایی توسط پرسشنامه های یادآمد خوراک یک روزه و بسامد مصرف میانوعدهها طی یک ماه گذشته جمع آوری شد. دادههای توصیفی برای متغیر های کمّی به شکل میانگین و انحراف معیار و برای متغیرهای کیفی به صورت توزیع فراوانی ارائه شد.
یافتهها: میانگین دریافت انرژی در دانشآموزان پایه اول 551 ± 1910 و در سایر پایهها 539 ± 2014 کیلوکالری بود. در مقایسه با نیاز، دریافت انرژی در تمام نمونههای مورد بررسی(95%نیازدر پایه اول و 91% نیاز در سایر پایهها) و آهن (86%نیاز ) درسایر پایه ها (دوم تا پنجم) ناکافی بود. دریافت مواد مغذی دیگر در حد توصیه شده بود. در مجموع، میانگین دریافت روزانه انرژی، پروتئین و برخی از ویتامینهای گروه B در دختران بیشتر از پسران به دست آمد (05/0P<). بیشترین درصد انرژی دریافتی روزانه در وعدههای اصلی، از ناهار (28%) و در میانوعدهها از عصرانه (22%) تامین میشد. میانوعدهها حدود 40% از انرژی دریافتی روزانه را در دانشآموزان مورد بررسی تأمین میکردند. چگالی دریافت پروتئین و چربی در همه دانشآموزان در وعدههای اصلی، بالاتر و چگالی دریافت کربوهیدرات، کلسیم و ویتامین C به ازای هر 1000 کیلو کالری در میانوعدهها بیشتر بود. چگالی آهن دریافتی به ازای هر1000 کیلو کالری در وعدهها و میانوعدههای مصرفی تقریبا مشابه بود. تقریبا تمام دانشآموزان، میوه ها و فراوردههای قنادی را در طول هفته به عنوان میانوعده مصرف میکردند.
نتیجه گیری: میانوعدهها نقش مهمی در تامین انرژی و مواد مغذی دریافتی روزانه در دانشآموزان دبستانی داشتند وحتی در بعضی موارد، سهم آنها از وعدههای اصلی(مثل صبحانه) مهمتر بود. توجه به و نقش مهم میانوعدهها در تامین نیازهای کودکان، میتواند در جهت سیاستگذاری و برنامهریزی مناسب برای ارتقای وضعیت تغذیه کودکان سودمند باشد.
Dadkhah piraghaj M, Amini M, Houshiar Rad A, Abdollahi M, Zoghi T, Eslami amirabadi M. Qualitative and Quantitative Dietary Assessment of Primary School Children in Tehran . Iranian J Nutr Sci Food Technol 2008; 3 (1) :31-44 URL: http://nsft.sbmu.ac.ir/article-1-64-fa.html
دادخواه پیرآغاج منیره، امینی مریم، هوشیار راد آناهیتا، عبداللهی مرتضی، ذوقی تلما، اسلامی مریم. بررسی الگوی غذایی کیفی و کمّی دانشآموزان دبستانی شهر تهران . علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران. 1387; 3 (1) :31-44