محسن عاطفی، محمد جواد ایوانی، مسعود قنبری، رضا همایونفر،
دوره ۷، شماره ۵ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
نوشیدنی‌های انرژی‌زا اولین بار در دهه ۱۹۶۰ در اروپا و آسیا در پاسخ به نیاز مکمل رژیمی افزایشدهنده انرژی پدید آمد. نوشیدنی‌های انرژی‌زا به نوشیدنی‌هایی گفته می‌شود که عملکرد مغزی و نیز کارایی ورزشی را بالا می‌برند. در سالیان اخیر مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا به طور بارزی در بین نوجوانان و جوانان (گروه هدف این محصولات) افزایش یافته است. در مورد فواید و اثرات جانبی مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا تردیدهایی وجود دارد. در این بررسی مروری، اجزا و اثرات فیزیولوژیک ترکیبات نوشیدنی‌های انرژی‌زا به منظور روشن کردن فواید و مشکلات احتمالی سلامتی حاصل از آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق به صورت بررسی الکترونیکی بود. مقالات، کتب و گزارشات از منابع الکترونیکی تهیه شدند و پس از مطالعه و تجزیه و تحلیل آن‌ها، بررسی مروری تهیه شد.
بیشتر نوشیدنی‌های انرژی‌زا علاوه بر آب کربوناته و نگهدارنده‌ها، دارای کافئین، شیرین کننده‌ها (با یا بدون کالری)، عصاره‌های گیاهان علفی (مانند: گوارانا، چای برگ یربا، پاناکس جینسنگ)، ویتامین‌های گروه B، آمینواسیدها (تورین و L-کارنتین) هستند. علاوه بر اجزای مجاز٬ نوشیدنی‌های انرژی زا، ممکن است حاوی مواد غیر مجاز (مانند افزایش دهنده‌های قدرت جنسی مردانه) باشند. هدف اصلی از تولید این نوشیدنی‌ها، افزایش تحمل فیزیکی، توانایی تمرکز و نیز بهبود وضعیت احساسی می‌باشد. به طورکلی به علت وجود کافئین در نوشیدنی‌های انرژی زا این اثرات در بعضی از بررسی‌ها اثبات شده است. میزان کافئین در نوشیدنی‌های انرژی‌زای معمولی از ۵۰ میلی‌گرم تا نزدیک سطح هشدار (۵۰۰ میلی‌گرم در هر قوطی یا بطری) است و در کافئینه بالا٬ بالاتر از این می‌باشد. به غیر از کافئین هر یک از اجزای نوشیدنی‌های انرژی‌زا اثرات مخصوص به خود را دارند و اثراتشان مخصوص به خودشان را بر انسان دارند و ترکیب این اثرات، اثرات نهایی را مشخص می‌کند. اگرچه بررسی‌هایی در زمینه اثرات انفرادی اجزا یا عصاره‌های علفی انجام شده است، اما بررسی‌ها در زمینه مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زای مختلف اندک است. در این گزارشات فواید مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا در جوانان و اثرات سوء آن‌ها در افراد مریض، بزرگسالان، و زنان حامله ذکر شده‌اند.
نوشیدنی‌های انرژی‌زا باید با احتیاط مصرف شوند. اگرچه این محصولات ممکن است فوایدی نظیر فراهم کردن سریع انرژی، کاهش خستگی، ایجاد هوشیاری داشته باشند اما آن‌ها می‌توانند منجر به عوارض جدی شوند. این عوارض در افراد بیمار، به ویژه اشخاص با بیماری‌های روانی، قلبی و عروقی، سرطان و کلیوی خیلی خطرناک‌تر هستند. علاوه بر افراد مریض٬ نوشیدنی‌های انرژی‌زا برای بچه‌ها٬ افراد مسن و زنان حامله توصیه نمی شوند.
واژ‌گان کلیدی: نوشیدنی‌های انرژی‌زا، کافئین، تورین، جینسنگ
