سابقه و هدف: تاکنون تحقیقی در زمینه تعیین فلزات سنگین در سبزیهای برگی رایج مورد استفاده در شهر زنجان به روش پلاسمای جفت شده القایی–طیف سنجی نشری انجام نگرفته است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر تعیین میزان فلزات سنگین روی، سرب، کادمیوم، کبالت و نیکل در بعضی از سبزیهای برگی رایج (شوید، تره، جعفری، گشنیز و شاهی) مورد استفاده در اطراف شهر زنجان که از سه منطقه اصلی کشت (راه‌آهن، دیزج بالا و کوشکن) برداشت شده بود، است.
مواد و روش‌ها: برای به دست آوردن نتایج دقیق‌تر، از روش‌های مختلف پیشتیمار یا هضم نمونه‌ها (خاکسترگیری مرطوب توسط کوره الکتریکی یا خاکسترگیری مرطوب، هضم با اسیدهای مختلف و فراصوت) استفاده شد و روش اندازه‌گیری پلاسمای جفت شده القایی-طیف سنجی نشر اتمی، به منظور تعیین مقدار فلزات سنگین انتخاب گردید.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که خاکسترگیری مرطوب مؤثرترین روش پیشتیمار نمونه‌ها است. به علاوه مشخص شد که میزان این فلزات هم به نوع سبزی و هم به منطقه کشت آن‌ها بستگی دارد. همچنین نتایج نشان داد که میزان سرب در تمام نمونه‌ها از حد مجاز تعیین شده توسط استاندارد (۸/۱-۵/۲ میلیگرم بر کیلوگرم) بالاتر بود. بیشترین و کمترین مقدار سرب نیز به ترتیب در سبزیهای شوید (۹۵/۱ ±۲۸/۹ میلیگرم بر کیلوگرم) و تره (۳۳/۳±۳۵/۲ میلیگرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. میانگین غلظت نیکل، کادمیوم و کبالت در نمونه‌ها به ترتیب بین
۴۴/۰-۹۳/۳، ۱/۰-۲/۰ و ۵/۰-۰۸/۱ میلیگرم بر کیلوگرم) بود که از حد مجاز تعیین شده، کمتر است. در مورد روی، در تمام نمونه‌ها غیر از شاهی، مقادیر تعیین شده از حد مجاز (۵۰ میلیگرم بر کیلوگرم) پایین‌تر بود.
نتیجه گیری: به‌طور کلی می‌توان نتیجه گرفت که روش پیشتیمار نمونههای سبزی، نوع سبزی و منطقه کشت می‌توانند در تعیین میزان فلزات سنگین نقش مهمی داشته باشند. بنابراین برای تعیین مقادیر این فلزات در محصولات کشاورزی مختلف، این عوامل باید مد نظر قرار گیرند.
واژگان کلیدی: فلزات سنگین، پلاسمای جفت شده القایی–طیف سنجی نشری، سبزیهای برگی، زنجان
