سابقه و هدف: با توجه به شیوع رو به افزایش اضافه‌وزن و چاقی در میان کودکان روستایی علی‌رغم بالا بودن شیوع کم‌وزنی، شناسایی الگوهای غذایی غالب و بررسی ارتباط آن با وضعیت وزن می‌تواند اطلاعات مفیدی را در مورد وضعیت سلامتی کودکان در اختیار قرار دهد. هدف از این مطالعه، تعیین الگوهای غذایی غالب و ارتباط آن با وضعیت وزنی کودکان روستایی سنین دبستان در شهرستان بیجار بود.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی 255 کودک روستایی سنین دبستان ساکن شهرستان بیجار به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. دریافت‌های غذایی در طول یک سال گذشته به‌وسیله پرسشنامه بسامد خوراک نیمه کمی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین ارزیابی شاخص‌های تن‌سنجی (وزن، قد و نمایه توده بدنی)، فعالیت بدنی، اطلاعات عمومی و اقتصادی- اجتماعی به روش استاندارد انجام شد. الگوهای غذایی غالب به روش تحلیل عاملی تعیین گردید و ارتباط آنها با وضعیت وزنی کودکان مورد بررسی قرار گرفت.

یافته‌ها‌: سه الگوی غذایی سنتی، امروزی و مخلوط شناسایی شد. ارتباط معناداری بین الگوهای غذایی شناسایی شده و اضافه‌وزن یا چاقی پس از تعدیل اثر سن، فعالیت بدنی و انرژی دریافتی مشاهده نشد. در بالاترین چارک الگوی غذایی " سنتی" ، بعد از تعدیل بر اساس سن و فعالیت بدنی، شانس اضافه‌وزن و چاقی به‌طور معنی‌داری بیشتر بود (OR : 33/4 ، محدوده اطمینان 95 % :
 46/16 ـ 14/1) که بعد از تعدیل برای انرژی دریافتی معنی‌داری از بین رفت. روند شانس لاغری و لاغری شدید بعد از تعدیل برای سن، فعالیت بدنی و انرژی دریافتی با پیروی بیشتر از الگوی غذایی "امروزی" به‌طور معنی‌داری افزایش بود ( 04/0=p for trend).

نتیجه گیری: در میان کودکان روستایی الگوی غذایی امروزی و مخلوط در کنار الگوی غذایی سنتی قابل شناسایی است که با پیروی بیشتر از الگوی غذایی سنتی شانس اضافه‌وزن و چاقی افزایش می‌یابد که این افزایش احتمالاً به دلیل دریافت انرژی بالاتر در پیروی بیشتر از این الگو است. پیروی بیشتر از  الگوی غذایی امروزی می‌تواند لاغری را به همراه داشته باشد.

واژگان کلیدی: الگوی غذایی، روستا، کودکان، وضعیت وزن