سابقه و هدف: دریافت نامتعادل مواد مغذی بین ریزمغذیها از جمله مس و آهن تداخل ایجاد میکند. مطالعه حاضر با هدف بررسی اثر آهن درمانی بر وضعیت سرمی مس در زنان مبتلا به کمخونی فقر آهن، مراجعه کننده به بیمارستانهای شهید اکبرآبادی، لولاگر، فیروزگر، مرکز درمانی حضرت رسول اکرم(ص) از بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی ایران، در سال 1382 انجام شد.
مواد و روشها: در این کارآزمایی بالینی که به روش قبل و بعد انجام شد 37 زن غیر باردارکه در دامنه سنی 18 تا 49 سال قرار داشتند و طبق معیارهای سازمان جهانی بهداشت (هموگلوبین کمتر از g/dl12، هماتوکریت کمتر از 36% ، MCV < 82 fl, MCH <26 pg, MCHC <32 g/L ) مواردشناخته شده کم خونی فقر آهن بودند، به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. کلیه بیماران به مدت 8 هفته تحت درمان با قرص سولفات آهن دو بار در روز (100 میلی گرم آهن عنصری) قرار گرفتند. شاخصهای کمخونی و وضعیت آهن و مس در ابتدا و پایان مطالعه اندازه گیری شدند. میزان دریافت رژیمی مس و آهن با استفاده از پرسشنامه یاد آمد 24 ساعت غذایی سه بار اندازه گیری شد. اطلاعات بهدست آمده توسط نرم افزارSPSS 11.5 و با استفاده از آزمون t- مزدوج، آزمون ویلکاکسون و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.
یافته ها: پس از پایان دوره آهن درمانی، شاخصهای هماتولوژیکی تعیین کمخونی فقرآهن (هموگلوبین، هماتوکریت، MCV، MCH و MCHC) به میزان طبیعی رسیدند (001/0 p<). علاوه بر این، سایر شاخصهای وضعیت آهن شامل آهن سرم، فریتین، TIBCو TS % هم افزایش معنیداری یافتند (001/0 p<). در اثر آهن درمانی، در غلظت مس سرم بیماران تغییر معنیداری پیدا نشد، اما سرولوپلاسمین از 27/10±76/33 به 08/9±56/39 میلیگرم در دسیلیتر و همچنین فعالیت ESOD از 52/72±62/371 به 39/67±86/401 واحد در میلیلیتر افزایش یافت (05/0 p<). میانگین دریافت آهن رژیمی در این افراد 2/11±9/24 میلیگرم در روز و میزان دریافت مس 55/0±18/1 میلیگرم در روز بود که طی دوره درمان، تغییر معنیداری در دریافت این دو ریز مغذی ایجاد نشد.
نتیجه گیری: یافتههای این مطالعه نشان داد که با استفاده از دوز تجویز شده آهن، به مدت 8 هفته، کمخونی فقر آهن در این بیماران، رفع شده و ذخایر بدن افراد نیز تا حد طبیعی افزایش یافتند. همچنین به نظر میرسد که احتمالاً استفاده از این مقدار آهن در مدت زمان ارزیابی شده، تاثیر سوئی بر وضعیت مس در این گروه که دریافت مس رژیمی آنها، پایین تر از مقدار توصیه شده بود، ندارد. به این ترتیب، با توجه به استفاده از مکمل آهن به عنوان یکی از سیاستهای کشوری پیشگیری و درمان کمخونی فقر آهن، جهت استفاده بهینه بدن از مواد مغذی، توجه به تغییرات سایر ریز مغذی ها در طی دوره درمان، ضروری به نظر می رسد.
Pourvali K, Eghtesadi S, Mazhari Z, Kamali Z. Effect of iron therapy on the copper status of women with iron deficiency anemia cosulting Iran University of Medical Sciences Hospitals. Iranian J Nutr Sci Food Technol 2006; 1 (2) :45-53 URL: http://nsft.sbmu.ac.ir/article-1-18-fa.html
پورولی کتایون، اقتصادی شهریار، مظهری سید ضیاءالدین، کمالی زینت. تأثیر آهن درمانی بر وضعیت سرمی مس در زنان مبتلا به کمخونی فقرآهن، مراجعه کننده به بیمارستانهای تابعه دانشگاه علوم پزشکی ایران. علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران. 1385; 1 (2) :45-53